بررسی اهمیت فضای سبز شهری بر محیط روانی جمعیت شهرنشین (نمونه موردی: کلانشهر اهواز)

چکیده: در عصر حاضر شهرنشینی بی رویه و ناملایمات حاصل از زندگی شهری، موجب شده تا ساکنان شهرها برای کسب آرامش روحی و روانی به پارک ها و تفرجگاه های شهری روی آورند. در این میان شناخت تأثیرات فضای سبز شهری بر روح و روان افراد اهمیت فراوان دارد. توجه به خصوصیات رفتاری و روحی شهروندان بر اثر تعامل با این فضاها سبب می شود تا بهره وری بهینه از فضاهای شهری صورت گیرد و سیاست ها و برنامه ریزی شهری در جهت نیل به اهداف برنامه ریزی شهری پایدار (رفاه، آسایش، ایمنی) هدایت شوند. این پژوهش به عنوان یک مطالعه ی کاربردی- نظری با رویکرد توصیفی- تحلیلی به انجام رسید. در این تحقیق از ابزار پرسشنامه، بعنوان یکی از متداول- ترین ابزار جمع آوری اطلاعات در تحقیقات پیمایشی استفاده شده است. جهت روایی پرسشنامه از نظر کارشناسان و اساتید استفاده شده و به منظور بررسی پایایی آن به دلیل چند ارزشی بودن پاسخ ها (طیف لیکرت) از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده، که عدد 834/0 بدست آمد که نشان دهنده پایا بودن سوالات پرسشنامه می باشد. مولفه های روانشناختی فضای سبز با استفاده از منابع متعدد در سه بخش افسردگی، فشار و استرس، ارتقاء کیفیت زندگی تقسیم شده و هر کدام از این مولفه ها نیز در قالب شاخص های فرعی متعددی مورد استفاده قرار گرفته است. کلانشهر اهواز با توجه به موقعیت خشک جغرافیایی و شرایط آب و هوای گرم که در اغلب فصول سال بر آن حاکم است، وضع نابسامانی در زمینه فضای سبز و با طراوت شهری دارد و در سال های اخیر طوفان های گردوغبار و ریز گردها بر آن دامن زده است. لذا نتایج پژوهش حاکی از آن است که شهروندان اهواز نسبت به نقش و ضرورت فضای سبز شهری در کلانشهر اهواز، آگاه هستند و به ضرورت فضای سبز در شهر علاقه نشان می دهند و خواستار ایجاد فضای سبز بیشتری هستند و محیط شهری از حیث فضای سبز برای آنها دارای اهمیت می باشد. در بخش مولفه افسردگی بیش از 70 درصد از شهروندان معتقدند که حضور آنها در فضای سبز باعث آرامش و تمرکز فکریشان می شود و حدود 60 درصد افراد افزایش احساس شادی و رضایت از زندگیشان را بر اثر تعامل با فضای سبز تأیید کرده- اند. بیش از 50 درصد افراد موافق بوده اند که فضای سبز شهری باعث کاهش افسردگی و یکنواختی روزمره می شود و باعث افزایش روحیه اجتماعی و کاهش خشم و عصبانیت می گردد. بیشتر خندیدن و آزاد شدن فکر بر اثر حضور در فضاهای سبز با حدود 70 درصد رأی موافق، بیشترین درصد ها را در مولفه فشار و استرس به خود اختصاص داده است. نقش فضای سبز در کاهش خستگی و آشفتگی روزانه با 90 درصد موافق بیشترین آمار را در مولفه کیفیت زندگی نشان می دهد و رتبه بعدی نقش فضای سبز در فاصله گرفتن از استرس و نگرانی های روزمره با 98 درصد قرار گرفته است. مطالعات در شهر اهواز نشان می دهد که فضای سبز شهری در مرتبه اول باعث کاهش استرس و فشار روزمره در افراد می شود و پس از آن افزایش شادی و آزادی و احساس رضایت از زندگی را در افراد بهبود می بخشد و باعث بالا رفتن کیفیت زندگی شخصی و تقویت روابط اجتماعی و بهره وری روزانه می شود. کاهش افسردگی بر اثر حضور و فعال افراد با فضاهای سبز شهری از دیگر مولفه هایی می باشد که در تحقیق به اثبات رسید.